Sermaye Yeterliliği Rasyosu
Sermaye Yeterliliği Rasyosu
SYR uygulaması Basel Kriterleri olarak da bilinen ve merkezi İsviçre’nin Basel kentinde bulunan ve üye ülkelerin merkez bankaları ile bankacılık gözetim ve denetim kuruluşlarının oluşturdukları Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), Bankacılık Gözetimi üzerine Basel Komitesi (kısaca Basel Komitesi) tarafından belirlenen kriterlerdir.
Bu komitenin almış olduğu kararlar tavsiye kararlarıdır. Uygulanması ancak ilgili ülkenin mevzuatına girdiği zaman olur. Uygulamanın gözetimi ve denetimi, bu kriterleri benimseyen ülkelerin bankacılık gözetim ve otoritelerince yapılır.
Bretton Woods Sisteminin çökmesi ile finansal piyasalarda oluşan volatilitenin artması sonucu bankacılık sektörünün sağlığını korumak amacıyla sermaye yeterliliği konusu gündeme gelmiştir. İlk olarak 1974 yılında Basel Komitesi oluşturularak konuyla ilgili çalışmalara başlanmıştır.
Bu komitenin çalışması sonucu 1988 yılında Basel I Uzlaşısı ortaya çıkmış ve SYR uygulaması başlamıştır. Bu uzlaşı ilkeleri ilk başta bankacılık sektörünün maruz kalabilecekleri kredi risklerini ve piyasa risklerini karşılayacak yeterlilikte öz kaynak tutarlarına sahip olmasını öngörüyordu. SYR ilk defa bu uzlaşılar sonucu en az %8 olarak belirlendi.
2004 yılında yapılan değişikliklerle Basel II Uzlaşıları oluşarak yukarıda belirtilen risk türlerinin yanına operasyonel risk türleri de ilave edildi; riske duyarlılıkla ilgili hesaplamalarda yeni metodlar kullanılmaya başlandı.
2008 yılında yaşanan global finans krizinin sonucunda diğer uzlaşıların yeterli olmadığı görüldüğü için 2010 – 11 yıllarında Basel III Uzlaşıları oluşturulmuştur. Uygulamanın başlaması ülkelere göre değişiklik göstermektedir.
Basel III ile öz kaynak ve öz kaynak kalemlerinin tanımları ve içerikleri değişmiş, minimum öz kaynak SYR yükümlülüğünün yanında alt kalemlere bağlı olarak minimum çekirdek SYR, ana sermaye SYR, minimum kaldıraç oranı, tek tek banka bazında ve bankacılık sisteminin bütününü kapsayacak şekilde ilave sermaye yükümlülükleri getirmektedir.
Basel III ayrıca likidite riskinin ölçümlenmesine ve kısa dönemde çıkabilecek nakit tutarlarını karşılayarak yeterli düzeyde bankalarca likit varlıklara sahip olması yükümlülüğü getirmektedir.
Türkiye’de Basel I kriterleri 1992 yılının sonundan itibaren kademeli olarak uygulanmaya başlamıştır. 1999 yılında BDDK kurulmuş ve 2001 yılı Şubat ayında Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik yayınlanarak kredi risklerinin yanına piyasa riskleri de dahil edilmiştir. Ancak pratikteki uygulamanın 2001 yılından sonra başladığı söylenebilir.
Basel II ile ilgili çalışmalar 2003 yılında başlamış uygulamaya da 2012 yılı Haziran ayında geçilmiştir.